Μηχανισμοί Άμυνας (Μέρος Α)

2021-02-01

Ποιοι είναι;

Ποια είναι η λειτουργία τους;

Πώς τους αναγνωρίζω;

Την έννοια των μηχανισμών άμυνας την συναντάμε στην ψυχαναλυτική θεωρία του Sigmund Freud και αναφέρεται στις (ασυνείδητες) σκέψεις και συμπεριφορά που αυτόματα υιοθετούμε, ώστε να αντιμετωπίσουμε μία κατάσταση που μας προκαλεί άγχος. Είναι ένα απαραίτητο εργαλείο που έχουμε ώστε να διαχειριζόμαστε διάφορα συμβάντα κατα την διάρκεια της ζωής μας. Ο βαθμός που τους χρησιμοποιούμε είναι καθοριστικός για την λειτουργικότητα της καθημερινότητά μας. Έξι βασικοί μηχανισμοί άμυνας είναι οι εξής:

Προβολή

Σκέψεις ή συμπεριφορές του εαυτού μας που δεν θέλουμε να πιστέψουμε/δεχτούμε ότι τις έχουμε, τις εναποθέτουμε (τις προβάλλουμε) σε ένα άλλο άτομο που δεν τις έχει, χωρίς να έχουμε επίγνωση ότι το κάνουμε.

Παράδειγμα: Ο Ηλίας και ο Νίκος τσακώνονται. Ο Ηλίας κατηγορεί τον Νίκο ότι δεν τον ακούει. Στην πραγματικότητα, ο Ηλίας όμως δεν ακούει τον Νίκο.

Εξιδανίκευση

Θεωρούμε μια κατάσταση ή ένα άτομο τέλειο ή παντοδύναμο παραβλέποντας τα ελαττώματα του, ώστε να κρύψουμε τις δικές μας ανασφάλειες και ενίοτε να βασιζόμαστε σε αυτό για να νιώθουμε ασφαλείς.

Παράδειγμα: Ο Νίκος ερωτεύτηκε την Μαρία. Την θεωρεί την τέλεια κοπέλα παραβλέποντας οποιαδήποτε αρνητική της πλευρά.

Άρνηση

Όταν μία κατάσταση μας δημιουργεί δυσάρεστα συναισθήματα, επιλέγουμε να αρνηθούμε ότι συμβαίνει, και συμπεριφερόμαστε σαν να μην συμβαίνει όντως.

Παράδειγμα: Ο Νίκος χώρισε με την Μαρία. Ωστόσο, ο Νίκος συμπεριφέρεται σαν να μην έχουν χωρίσει.

Ενδοβολή

Η εσωτερίκευση-μίμηση της συμπεριφοράς κάποιου ατόμου με σκοπό την μείωση του άγχους.

Παράδειγμα: Ο Παναγιώτης έχει έναν βίαιο πατέρα και για να μειώσει το άγχος του γίνεται και ο ίδιος βίαιος.

Μόνωση του συναισθήματος

Δεν αφήνουμε τον εαυτό μας να νιώσει τα συναισθήματα που προκαλεί μια οδυνηρή κατάσταση.

Παράδειγμα: Η Ιωάννα ως γιατρός βρέθηκε αντιμέτωπη με τον θάνατο ενός ασθενούς της και δεν ένιωσε στεναχώρια διότι έπρεπε να προχωρήσει στην εγχείρηση του επόμενου ασθενή.

Μετάθεση

Η έκφραση των συναισθημάτων που έχουμε για ένα συγκεκριμένο άτομο, σε ένα άλλο.

Παράδειγμα: Ο Δημήτρης νιώθει θυμό και επιθετικότητα για τον προϊστάμενό του στην δουλειά αλλά επειδή φοβάται το ενδεχόμενο της απόλυσης, εκφράζει την επιθετικότητα του σε έναν συνάδελφό του.

Είναι πολύ ωφέλιμο να παρατηρούμε τον εαυτό μας ώστε να αντιλαμβανόμαστε όσο το δυνατόν περισσότερο τους μηχανισμούς άμυνας και τον βαθμό που τους χρησιμοποιούμε. Είναι απόλυτα φυσιολογική η χρήση τους αλλά θεωρούνται παθολογικοί αν κάποιος τους χρησιμοποιεί ως τον κύριο ή αποκλειστικό τρόπο επίλυσης των προβλημάτων του.